Xu hướng tái chế nhựa trong năm 2025

Khi cuộc đàm phán về thoả thuận nhựa toàn cầu được nối lại trong năm 2025, đây sẽ là cơ hội để thế giới thúc đẩy xu hướng tái chế nhựa trong năm 2025.

Động lực cho tái chế

Trong nỗ lực giải quyết khủng hoảng nhựa toàn cầu, các loại bao bì nhựa sử dụng nhiều lần được coi là một giải pháp đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, hiện tại, vẫn có tới một nửa sản lượng nhựa toàn cầu là các sản phẩm sử dụng một lần và chỉ mới 9% nhựa được tái chế trên toàn thế giới. 

Trên thực tế, chỉ dựa vào các giải pháp tái chế sẽ không giải quyết được vấn đề rác thải nhựa. Thay vào đó, chúng ta cần thêm giải pháp sáng tạo cùng các mô hình kinh doanh mới để thúc đẩy xu hướng này. 

Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, tái chế mang lại sự thay đổi mạnh mẽ nhất của thị trường trong quá trình chuyển đổi, qua đó hướng tới chấm dứt ô nhiễm nhựa. Các mô hình bao bì tái sử dụng có thể giúp giảm hơn 20% tổng lượng nhựa rò rỉ hàng năm vào môi trường vào năm 2040. Hơn nữa, việc chuyển đổi 20% bao bì sử dụng một lần sang các mô hình tái sử dụng trên toàn cầu ước tính sẽ mang lại cơ hội kinh tế trị giá 10 tỷ USD.

Những năm gần, ​​động lực ngày càng tăng đối với các mô hình tái sử dụng trong cả khu vực công và tư. Quy định mới về bao bì và chất thải bao bì của Liên minh châu Âu (PPWR) bao gồm các điều khoản về tái sử dụng mà các công ty hoạt động trong khu vực sẽ cần tuân thủ vào cuối thập kỷ này. Ở cấp độ quốc gia, các quốc gia như Pháp và Chile đã thiết kế luật nhằm mục đích đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang tái sử dụng và tránh xa bao bì dùng một lần.

Hơn nữa, hành động của ngành đối với các mô hình tái sử dụng cũng đã tăng lên. Các công ty tiêu dùng hàng đầu đã đặt ra cam kết chuyển sang các mô hình bao bì tái sử dụng và tuần hoàn rộng rãi hơn. Hệ sinh thái đổi mới cũng đang phát triển mạnh mẽ, với các công ty khởi nghiệp xây dựng và mở rộng quan hệ đối tác với các nhà bán lẻ.

Rào cản trong tương lai

Tuy nhiên, có một số rủi ro hệ thống đang hiện hữu trong tương lai có thể cản trở tiến trình tái sử dụng. 

Đầu tiên, các hành động của doanh nghiệp trong nỗ lực tái sử dụng vẫn tập trung vào các chương trình thí điểm quy mô nhỏ và không hướng tới triển khai trên quy mô lớn. 

Thứ hai, các mục tiêu của công ty về tái sử dụng và bao bì tuần hoàn có thể bị pha loãng hoặc bị bỏ rơi hoàn toàn. Nhiều doanh nghiệp sẽ không đạt được mục tiêu bao bì tuần hoàn năm 2025 và một số công ty đang rời xa các mục tiêu ban đầu của mình, điều này có thể gây ra hiệu ứng domino không mong muốn trên toàn ngành.

Cuối cùng, động lực của khu vực công đối với các mô hình tái sử dụng có thể chậm lại trong những năm tới nếu không có hành động đồng bộ từ phía chính phủ. 

Việc đưa các điều khoản về bao bì tái sử dụng vào các thỏa thuận quốc tế quan trọng ở mức tối thiểu sẽ không cung cấp đủ lực đẩy cần thiết cho các nhà hoạch định chính sách quốc gia hành động.

Nguy cơ chậm lại của tiến trình hướng tới các mô hình bao bì tái sử dụng không thể chỉ được quy cho hành động của các công ty riêng lẻ hoặc chính phủ quốc gia. Những thách thức mà chúng ta đang chứng kiến ​​trong quá trình chuyển đổi sang tái sử dụng là triệu chứng của các vấn đề mang tính hệ thống và cần được giải quyết phù hợp.

Các doanh nghiệp cần có một sân chơi bình đẳng với các quy tắc chung áp dụng cho tất cả các bên liên quan trong ngành để hướng tới các hệ thống tái sử dụng được mở rộng. Hơn nữa, việc tái sử dụng phải trở nên hấp dẫn hơn về mặt môi trường và kinh tế (hoặc ít nhất là ngang bằng) so với các mô hình sử dụng một lần để đạt được sự áp dụng rộng rãi.

Thế giới cần làm gì?

Để giải quyết những rào cản này để mở rộng quy mô và phát huy động lực hiện tại cho các mô hình bao bì tái sử dụng, việc đạt được tiến triển thông qua sự kết hợp kép các biện pháp can thiệp của hệ thống sẽ rất quan trọng: quy định và tạo ra cơ sở hạ tầng cần thiết cho các hệ thống tái sử dụng.

Trong đó, kinh nghiệm thực tiễn cho thấy các chính sách của chính phủ là cần thiết để tạo ra một môi trường hoạt động ủng hộ hành động tái sử dụng trên toàn ngành. Các chính sách như vậy góp phần giảm đáng kể chi phí gián tiếp của các hệ thống tái sử dụng, liên quan đến việc giảm phát sinh chất thải và ô nhiễm.

Áp lực về quy định tại Liên minh Châu Âu hiện cũng đang đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang tái sử dụng. Khi  quy định về rác thải bao bì EU PPWR được đưa ra trong năm nay, cùng mục tiêu tái sử dụng cho năm 2030, tất cả các doanh nghiệp trong khu vực sẽ chuẩn bị bằng cách thiết kế lại bao bì và đầu tư vào các hệ thống tuần hoàn.

Vì các chính sách đầy tham vọng của EU thường định hình các diễn biến pháp lý toàn cầu, nên hiệu ứng lan tỏa có thể truyền cảm hứng cho những thay đổi tương tự hướng tới tái sử dụng ở các quốc gia khác. Các công ty sẽ được hưởng lợi vì tất cả các bên liên quan trong ngành sẽ cần đảm bảo tuân thủ và điều này sẽ ngăn chặn tình trạng chắp vá các hệ thống rời rạc trên khắp các khu vực pháp lý quốc gia khác nhau.

Hơn nữa, việc phát triển cơ sở hạ tầng bao bì tái sử dụng sẽ rất quan trọng trong việc giảm thiểu tính kinh tế của các mô hình tái sử dụng so với bao bì dùng một lần. Cơ sở hạ tầng bao gồm các hệ thống vật lý để thu gom, vệ sinh và phân phối lại bao bì tái sử dụng, cũng như các công cụ kỹ thuật số để theo dõi, giám sát và tối ưu hóa các hệ thống này.

Sự kết hợp giữa các quy tắc chung được thiết lập thông qua các chính sách hài hòa của chính phủ và sự phát triển của cơ sở hạ tầng để tạo ra các động lực dựa trên thị trường cho các doanh nghiệp là rất quan trọng để đạt được quá trình chuyển đổi bền vững sang các hệ thống bao bì tái sử dụng. Diễn đàn Kinh tế Thế giới sẽ đảm bảo tập trung chuyên sâu vào các lĩnh vực thay đổi hệ thống này để định vị năm 2025 là năm bước ngoặt cho việc tái sử dụng.

Minh Hạnh (Tổng hợp từ Weforum)