OCOP sau sáp nhập: Tiếp sức cho hạt muối Cà Mau
OCOP đã thổi luồng sinh khí mới, còn sáp nhập địa giới mở ra không gian phát triển rộng lớn hơn cho hạt muối Cà Mau, hỗ trợ sinh kế giảm nghèo bền vững.
Giá trị trăm năm
Trải dài khắp các cánh đồng ven biển vùng cực Nam Tổ quốc, những hạt muối trắng từ bãi biển Cà Mau đã song hành cùng bao thế hệ cư dân ven biển. Nghề muối nơi đây có lịch sử hàng trăm năm. Thời hoàng kim, những cánh đồng muối ở Đầm Dơi, Ngọc Hiển (tỉnh Cà Mau cũ) từng nuôi sống cả cộng đồng, tạo nên bản sắc riêng của miền đất mũi.
Nhưng bước sang thế kỷ 21, nghề muối Cà Mau chao đảo trước không ít sóng gió. Biến đổi khí hậu, đô thị hóa và công nghiệp ven biển lấn át diện tích sản xuất khiến nhiều hộ phải bỏ nghề, tìm sinh kế khác. Nghề muối đứng trước nguy cơ mai một, kéo theo không ít hộ gia đình rơi vào cảnh nghèo khó.
Chính trong bối cảnh đó, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trở thành điểm tựa để hạt muối tìm lại giá trị. Hai sản phẩm muối của tỉnh được chứng nhận OCOP 5 sao trong đợt đánh giá phân hạng quốc gia đợt 1 năm 2025. Đây không chỉ là thành quả nâng cao chất lượng, mà còn là “tấm hộ chiếu” giúp diêm dân có thêm thu nhập, mở ra hướng đi mới trong công cuộc giảm nghèo bền vững.
Sinh kế bền vững cho cộng đồng ven biển
Việc sáp nhập tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau mở ra bối cảnh phát triển mới cho hạt muối. Tỉnh Bạc Liêu (cũ) vốn là thủ phủ muối, nay kết hợp cùng Cà Mau hình thành không gian sản xuất – chế biến muối quy mô lớn, đa dạng. Cơ hội đến từ việc quy hoạch, đầu tư hạ tầng, logistics và liên kết chuỗi giá trị đồng bộ hơn, giúp nghề muối không chỉ duy trì sinh kế mà còn vươn ra thị trường rộng lớn.
Tuy vậy, thách thức vẫn còn: quỹ đất muối có nguy cơ bị thu hẹp do cạnh tranh với nuôi trồng thủy sản và công nghiệp ven biển. Vì vậy, chính sách bảo tồn và phát triển nghề muối trong quy hoạch là yếu tố then chốt, vừa bảo đảm quỹ đất sản xuất, vừa giữ ổn định sinh kế cho hàng ngàn hộ dân ven biển.
Trước thời điểm sáp nhập, nhiều dự án hạ tầng đã được triển khai. Tiêu biểu như dự án hơn 100 tỷ đồng nâng cấp đồng muối Đông Hải (tỉnh Bạc Liêu cũ), giúp cải thiện đường giao thông, kênh thủy lợi, tạo điều kiện thuận lợi để diêm dân giảm phụ thuộc vào thời tiết.
Song song đó là Đề án nâng cao giá trị sản xuất và chế biến muối (2021 – 2030), nhấn mạnh mục tiêu nâng cao năng suất, cải tiến công nghệ chế biến và phát triển sản phẩm muối chất lượng cao. Khi áp dụng trên toàn vùng sau sáp nhập, đề án sẽ giúp diêm dân thoát khỏi sản xuất nhỏ lẻ, từng bước nâng thu nhập, góp phần vào chương trình giảm nghèo.
Đặc biệt, gói hỗ trợ hơn 130 tỷ đồng từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trước đây (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã được phân bổ, cải tạo kênh mương, hệ thống cấp thoát nước, đường giao thông nội đồng. Đây là nguồn lực quan trọng để nghề muối phát triển bền vững, giúp hàng ngàn hộ gia đình có thêm cơ hội thoát nghèo.
Nâng cao giá trị, tăng tính cạnh tranh
Ở vùng ven biển Cà Mau, nghề muối không chỉ là kế sinh nhai mà còn là nếp sống gắn bó bao đời của người dân. Anh Lâm Văn Đen, diêm dân xã Điền Hải, bộc bạch: nghề muối đã ăn sâu vào tâm trí, nhưng nghịch lý là giá muối nhiều năm qua hầu như không thay đổi, vẫn quanh mức hơn 1.000 đồng/kg. “Trong khi các mặt hàng khác đều tăng giá, chỉ muối vẫn đứng yên, vậy thì làm sao diêm dân làm giàu được”, anh trăn trở. Bởi vậy, bà con mong muốn Nhà nước có chính sách ổn định giá, xây dựng chuỗi liên kết để nâng giá trị hạt muối, giúp cuộc sống đỡ nhọc nhằn.
Trái lại, ông Phan Văn Phúc ở xã Vĩnh Thịnh lại tìm được hướng đi riêng. Được mệnh danh là “vua muối” của Cà Mau , mỗi năm ông thu lãi hàng tỷ đồng nhờ chủ động xây kho trữ, chờ giá tốt mới bán.
Ông chia sẻ: “Làm muối phải biết tính toán, đừng bán ào ạt sau thu hoạch, khi sản lượng dồi dào thì giá sẽ thấp”. Câu chuyện của ông Phúc cho thấy, cùng một nghề truyền thống, nếu biết cách tổ chức sản xuất và thích ứng thị trường, diêm dân hoàn toàn có thể biến hạt muối mặn mòi thành nguồn sinh kế bền vững.
Sự kết hợp giữa hạ tầng, chính sách, sức bật từ OCOP và quyết tâm giữ nghề của diêm dân tạo nên triển vọng lớn cho hạt muối Cà Mau. Nếu gắn kết chặt chẽ với du lịch sinh thái, ẩm thực biển và thị trường xuất khẩu, nghề muối không chỉ giữ vai trò bảo tồn văn hóa – bản sắc vùng đất mũi, mà còn trở thành sinh kế giảm nghèo hiệu quả, góp phần phát triển nông thôn bền vững.
Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, chia sẻ: “Sau sáp nhập, vùng muối của tỉnh có điều kiện thuận lợi để phát triển theo hướng tập trung, quy mô lớn, gắn với chế biến và tiêu thụ. Chính quyền sẽ tiếp tục đồng hành cùng diêm dân, coi hạt muối không chỉ là sản phẩm OCOP đặc thù mà còn là ngành kinh tế góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống cho cộng đồng ven biển cực Nam Tổ quốc".
Trọng Linh