Cục Khí tượng Thủy văn và tỉnh Quảng Ninh thống nhất phối hợp cảnh báo sớm thiên tai trên biển

Tham dự cuộc họp có ông Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Ninh, PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị nghiệp vụ của Cục KTTV, các sở ban ngành của tỉnh Quảng Ninh. 

Điều chuyển radar và xây dựng bản tin cảnh báo chuyên đề cho dông, lốc

Ông Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết: Quảng Ninh hiện có hơn 4.200 tàu cá hoạt động trên các ngư trường và là địa phương dẫn đầu cả nước về du lịch biển, với nhiều tuyến thăm quan và dịch vụ logistics đi kèm. Đây cũng là ngư trường lớn của cả nước. Các hệ thống dự báo khí tượng, thủy văn hiện đã đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội chung của địa phương. Nhưng do đặc thù của tỉnh có rất nhiều hoạt động trên biển nên nhu cầu thông tin dự báo thời tiết cũng tương tự trên bờ. 

Đặc biệt, dông lốc trên biển xảy ra rất nhanh, phạm vi ảnh hưởng hẹp nhưng thiệt hại lớn. Thời gian qua đã có những sự cố, tai nạn đáng tiếc xảy ra. Song hành với các giải pháp phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn đang triển khai, tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư ứng dụng công nghệ dự báo mới, tăng cường phối hợp với Cục Khí tượng Thủy văn để thông tin dự báo, cảnh báo thời tiết cực đoan cho khu vực trên biển, trong đó có vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long. 

Phó Cục trưởng Hoàng Đức Cường cho biết: Dông lốc là thách thức không chỉ của Việt Nam mà trên thế giới. Việc ứng phó đòi hỏi sự phối hợp nhiều giải pháp khác nhau, trong đó có tăng cường cảnh báo sớm. Hiện nay, hệ thống cảnh báo, dự báo khí tượng thủy văn quốc gia phục vụ cho phạm vị toàn quốc và khó có thể chi tiết cho một khu vực nhỏ ở địa phương.

Dựa trên những đề xuất hỗ trợ từ phía tỉnh Quảng Ninh, trong phạm vi quản lý, Cục Khí tượng Thủy văn có thể hỗ trợ ngay lập tức điều chuyển một radar di động băng sóng ngắn, bán kính khoảng 30km về khu vực vịnh Hạ Long. Bên cạnh đó, Cục sẽ sử dụng các trạm quan trắc tự động hiện có để bổ trợ thêm thông tin phục vụ quan trắc, dự báo. Vấn đề hiện nay là cần xác định vị trí đặt radar phù hợp, không có các công trình cao tầng cản trở. Cục cũng sẽ triển khai ngay nhóm dự báo chuyên đề riêng cho dông lốc trên hai vịnh Hạ Long và Bái Tử Long.

Về lâu dài, Cục kiến nghị tỉnh cần khảo sát, lắp đặt mới và nâng cấp các điểm quan trắc trên toàn bộ tỉnh hoặc trọng tâm cho khu vực các vịnh. Trước tiên, cần lắp đặt 1 radar thời tiết băng sóng ngắn, khoảng 3 trạm khí tượng tự động (AWS) tại Bãi Cháy, Cửa Ông, Tuần Châu. Bên cạnh đó, có thể lắp đặt bộ cảm biến thời tiết trên tàu du lịch để đo gió, áp suất, nhiệt độ, độ ẩm theo thời gian thực.

Các thiết bị trên địa bàn tỉnh kết hợp với cơ sở vật chất hiện có từ hệ thống dự báo, cảnh báo KTTV quốc gia sẽ giúp tăng dày mật độ quan trắc và cật nhật dữ liệu theo thời gian thực. Tần suất cập nhật số liệu cụ thể từ radar là 5-10 phút/lần, định vị sét 5-10 phút/lần; vệ tinh Himawari 10 phút/lần; AWS 1-10 phút/lần, cảm biến tàu 1 phút/lần. Đây là dữ liệu đầu vào quan trọng cho các mô hình tính toán để dự báo viên, cơ quan KTTV đưa ra dự báo, cảnh báo sớm nhất trước khi các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra. Mặt khác, ông Cường đề xuất chia sẻ dữ liệu camera giám sát trên các khu vực biển mà tỉnh Quảng Ninh dự kiến lắp đặt để dự báo viên có thêm căn cứ về diễn biến thời tiết thực tế.

Về phía nguồn lực quốc gia, Bộ NN-MT và Cục Khí tượng Thủy văn sẽ cố gắng triển khai quy hoạch mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn quốc gia, trong đó có tỉnh Quảng Ninh. Đồng thời, chú trọng hơn đến các khía cạnh đặc thù địa phương, bao gồm cả thời tiết trên biển, ven biển trong điều kiện thời tiết bình thường và thiên tai nguy hiểm. 

Từ góc độ nghiên cứu, PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu cho biết: Dông trên biển có đặc trưng khác với dông trên đất liền và thường xảy ra rất nhanh trong điều kiện độ ẩm cao. Trận dông gây ra sự cố lật tàu trên vịnh Hạ Long là hiện tượng chưa từng xảy ra trước đây, nhưng không loại trừ khả năng tái diễn trong tương lai do biến đổi khí hậu khiến thời tiết ngày càng bất thường. Do đó, cần nâng cao hệ thống cảnh báo không chỉ cho dông, mà cho tất cả các hiện tượng thời tiết cực đoan. 

Tỉnh cũng cần nâng cao nhận thức và tổ chức đào tạo kỹ năng ứng phó thời tiết nguy hiểm cho người dân và cán bộ các đơn vị, nhằm tăng khả năng xử lý trong các tình huống thiên tai như mưa lớn, gió giật, lũ ngập, sạt lở.

Cục KTTV và các đơn vị nghiên cứu cũng thống nhất đề nghị địa phương về lâu dài cần tiến hành phát triển đồng bộ các cơ sở khoa học về quan trắc như khảo sát lắp đặt mới và nâng cấp các điểm quan trắc trên toàn bộ tỉnh đặt trọng tâm cho khu vực các Vịnh, tăng cường nghiên cứu ứng dụng các giải pháp công nghệ mới.

Nhu cầu cấp thiết dự báo phục vụ kinh tế hướng biển

Phó Chủ tịch tỉnh Nguyên Văn Công cho biết, biến đổi khí hậu làm gia tăng mức độ bất thường của thời tiết, trong khi Quảng Ninh định hướng phát triển mạnh kinh tế biển, vươn khơi khai thác tiềm năng thế mạnh nên yêu cầu dự báo và cảnh báo ngày càng cao. Tỉnh sẵn sàng phối hợp với Cục Khí tượng Thủy văn, Viện Khí tượng Thủy văn thực hiện các giải pháp để phục vụ phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời đầu tư nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo chính xác cho khu vực biển. 

Ông Nguyễn Văn Công cũng bày tỏ trân trọng cảm ơn Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Khí tượng Thủy văn cùng Đài khu vực Bắc Bộ, Đài Quảng Ninh. Chỉ trong thời gian ngắn sau khi tỉnh đề xuất, các giải pháp trước mắt và về lâu dài đều được chỉ ra rất cụ thể.

Ngay trong trung tuần tháng 8, các đơn vị chuyên môn của tỉnh sẽ phối hợp với Cục Khí tượng Thủy văn khảo sát vị trí đáp ứng yêu cầu kỹ thuật cho radar thời tiết, hoàn thiện thủ tục cần thiết để vận hành sớm nhất; xây dựng bản đồ dự báo trên biển và tuyên truyền rộng rãi cho người dân, cấp phát cho chủ tàu. 

Đối với bản tin dự báo chuyên đề dông, lốc, lãnh đạo tỉnh yêu cầu các đơn vị nhanh chóng thống nhất danh sách đầu mối nhận các bản tin dự báo, bằng mọi cách đưa thông tin đến chủ tàu trong thời gian ngắn nhất, trong mọi thời điểm và bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào. Ban quản lý các vịnh sau khi chạy thử hệ thống camera giám sát khu vực biển sẽ chia sẻ dữ liệu cho đơn vị khí tượng thủy văn.  

Phó Chủ tịch tỉnh cũng giao Sở NN-MT đề xuất nội dung đầu tư đảm bảo hệ thống quan trắc lâu dài, tăng cường năng lực, sau đó chuyển giao cho đơn vị khí tượng thủy văn khai thác, sử dụng và phát hành bản tin theo chức năng, nhiệm vụ. Tỉnh cũng sẽ tiến hành đặt hàng các nhà khoa học có những nghiên cứu chuyên sâu về đặc điểm dông, lốc trên Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long để có những thông tin phục vụ công tác cảnh báo, dự đoán. Tất cả các giải pháp sẽ được triển khai nhanh chóng với mục tiêu đảm bảo an toàn cho người dân và du khách trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trước thiên tai và thời tiết cực đoan.