Xem xét cho phép các địa phương được giữ lại nguồn thu từ đất trong 5 năm

Theo đại biểu, tờ trình về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 đã thể hiện rõ 2 nội dung quan trọng, một là góp phần tinh gọn bộ máy hành chính, giảm gánh nặng ngân sách, hai là mở ra không gian phát triển cho các địa phương.

Từ khi đất nước thống nhất năm 1975, số đơn vị hành chính cấp tỉnh đã có những thay đổi rất lớn, ban đầu là 38 tỉnh, sau tăng lên thành 44 tỉnh, rồi 64 tỉnh và hiện tại còn 63 tỉnh, thành phố, tức tăng gần 40%. Điều này đã phát sinh hệ thống bộ máy quản lý Nhà nước rất nặng. Tuy nhiên, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và thời đại số hiện nay, vấn đề áp dụng chính quyền số, chính quyền điện tử đã đặt ra việc tinh gọn bộ máy quản lý Nhà nước là rất cần thiết.

Tuy nhiên, theo đại biểu, để đạt được mục tiêu vừa tinh gọn vừa đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, việc sắp xếp các tỉnh, thành phố cần phải lưu ý một số vấn đề.

Cụ thể, sau sắp xếp, sáp nhập, để các địa phương phát huy hết tiềm năng, lợi thế, cần có giải pháp để kết nối liên thông các tỉnh, đảm bảo hạ tầng đồng bộ, không chỉ hạ tầng giao thông mà cả hạ tầng số.

Như trường hợp TP.HCM mới, sau sáp nhập bao gồm TP.HCM hiện tại, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, hiện khoảng cách kết nối giữa 3 địa phương vào khoảng trên dưới 100km. Do đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng việc kết nối các địa phương cần được đảm bảo, nhất là ở lĩnh vực hạ tầng.

Để làm được điều này, các địa phương cần nguồn lực rất lớn, đặc biệt là nguồn lực tài chính. Do đó, ông đề nghị Bộ Chính trị, Chính phủ, Quốc hội xem xét tại Luật Ngân sách Nhà nước, ưu tiên cho phép các địa phương được giữ lại nguồn thu từ đất trong 5 năm, giai đoạn 2026-2030, để đầu tư kết nối hạ tầng đồng bộ. "Như trường hợp của TP.HCM nếu phải điều tiết 30% nguồn thu từ đất đai về Trung ương sẽ là rất nặng, có thể dẫn tới thiếu hụt nguồn lực đầu tư hạ tầng", Đại biểu nói.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng đề xuất cần tiếp tục đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, trong đó chú ý đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương; ưu tiên tính tự chủ, tự quyết, tự chịu trách nhiệm của địa phương.

Đồng thời, thể chế cần tương thích với điều kiện kinh tế xã hội, bộ máy quản lý về dân số, quy mô kinh tế của địa phương mới.

Dẫn ví dụ TP.HCM mới với quy mô 14 triệu dân, chiếm 1/4 GDP cả nước và 1/3 tổng thu ngân sách, là cực tăng trưởng quan trọng của cả nước, Đại biểu cho rằng, với quy mô như vậy, TP.HCM cần thể chế tương thích mới có thể phát huy không gian phát triển, tạo được động lực mới ngoài 3 động lực truyền thống là đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu.