Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho doanh nghiệp Việt trong chuyển đổi xanh

Ông Thomas Skov-Hansen, Trưởng Văn phòng đại diện Liên đoàn Công nghiệp Đan Mạch tại Đông Nam Á, cho biết Liên minh châu Âu đã đưa phát triển bền vững lên hàng ưu tiên thông qua Thỏa thuận Xanh châu Âu. Không chỉ dừng ở khung pháp lý, nhiều doanh nghiệp châu Âu đã xây dựng thành “bài toán kinh doanh thực sự”. Tại Đan Mạch, các ngành thực phẩm, xây dựng, vận tải và nội thất đang tái cấu trúc toàn diện: từ phát triển protein thực vật, công trình xanh, xe điện – hydro, đến thiết kế sản phẩm bền vững có chứng nhận. “Điểm khởi đầu quan trọng nhất là doanh nghiệp phải hiểu rõ tác động của chính mình và nhu cầu khách hàng. Khi xác định đúng nơi tạo ra tác động lớn nhất cả tích cực lẫn tiêu cực thì nỗ lực bền vững sẽ mang lại giá trị rõ rệt nhất,” ông Hansen nhấn mạnh.

Bài học này được cho là rất thiết thực với Việt Nam. Trong nước, nhiều doanh nghiệp từng coi chuyển đổi xanh là gánh nặng chi phí. Bà Bùi Thị Ninh, Phó Giám đốc VCCI chi nhánh TP.HCM, cho rằng thực tế đã chứng minh điều ngược lại, khi mạnh dạn đầu tư, doanh nghiệp không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn tạo uy tín trong cộng đồng. Trường hợp Công ty Gỗ Đức Thành là ví dụ điển hình. Ban đầu, doanh nghiệp còn do dự trong việc lắp đặt điện mặt trời áp mái do kế hoạch di dời nhà máy. Nhưng sau khi tham khảo mô hình thực tế, lãnh đạo đã quyết định đầu tư, qua đó tiết kiệm khoảng 5% chi phí điện năng và giảm phát thải đáng kể. “Yếu tố quyết định thành công chính là sự cam kết của lãnh đạo, bởi khi người đứng đầu quyết đoán, các giải pháp xanh sẽ được triển khai nhanh chóng và hiệu quả”, bà Ninh nhấn mạnh.

Bên cạnh yếu tố tài chính, các chuyên gia cảnh báo thách thức lớn hiện nay chính là nguồn nhân lực. Ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch VCCI, chỉ ra rằng các nhà máy sản xuất đang thiếu kỹ sư, công nhân có kiến thức về công nghệ sạch, quy trình tuần hoàn, trong khi các dự án năng lượng tái tạo cần nhiều chuyên gia vận hành, bảo trì tay nghề cao. Đây là “khoảng trống kỹ năng” mà Việt Nam phải nhanh chóng lấp đầy nếu muốn nắm bắt cơ hội từ nền kinh tế xanh.

Ở góc độ khác, bà Trần Thị Lan Anh - Tổng thư ký VCCI, nhấn mạnh chuyển đổi xanh không thể tách rời yếu tố con người. Bà cho rằng một môi trường làm việc công bằng, hòa nhập sẽ giúp phát huy tối đa năng lực của người lao động, từ đó tạo ra những sáng kiến đột phá. Theo ILO, quá trình xanh hóa có thể tạo thêm tới 24 triệu việc làm mới trên toàn cầu vào năm 2030, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng. Vấn đề đặt ra cho Việt Nam là làm sao để phụ nữ và các nhóm lao động yếu thế có nhiều cơ hội hơn trong các ngành công nghiệp xanh, qua đó đảm bảo sự công bằng và bền vững.

Từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước, ông Thomas Skov-Hansen cho rằng doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy, coi chuyển đổi xanh là chiến lược cạnh tranh, không chỉ là yêu cầu tuân thủ. Bên cạnh đó, cần tập trung vào những lĩnh vực có tác động môi trường lớn để ưu tiên đầu tư, đồng thời phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đa dạng để đáp ứng nhu cầu mới. Việc kết nối với các sáng kiến và mô hình quốc tế, nhưng được điều chỉnh cho phù hợp bối cảnh Việt Nam, cũng là hướng đi quan trọng.