Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có báo cáo tổng hợp gửi các cơ quan trung ương về tiến độ triển khai các giải pháp nhằm gỡ bỏ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản khai thác của Việt Nam. Báo cáo nêu rõ: với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương cùng cộng đồng ngư dân, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả rõ rệt trong hoàn thiện thể chế, quản lý đội tàu, giám sát hành trình và truy xuất nguồn gốc. Đây là minh chứng cho cam kết phát triển nghề cá có trách nhiệm, bền vững và hội nhập quốc tế.
Hoàn thiện thể chế pháp luật và cơ chế quản lý
Từ khi EC đưa ra cảnh báo “thẻ vàng” (10/2017), Việt Nam đã sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản pháp luật để phù hợp chuẩn mực quốc tế:
Ban hành, sửa đổi Luật Thủy sản 2017 và các nghị định, thông tư hướng dẫn, trong đó quy định rõ các hành vi bị cấm, cơ chế cấp phép, hạn ngạch khai thác, bảo vệ nguồn lợi.
Thành lập Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU do một Phó Thủ tướng làm Trưởng ban, đồng thời các tỉnh ven biển đều có Ban Chỉ đạo cấp tỉnh.
Cơ quan quản lý thủy sản ở Trung ương và địa phương đã được kiện toàn, giảm chồng chéo, tăng hiệu quả thực thi.
Quản lý đội tàu, giảm áp lực khai thác
Theo cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), đến tháng 8/2025 cả nước còn 81.525 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên, giảm mạnh so với giai đoạn 2019 (96.609 tàu). Trong đó:
72.008 tàu đã có giấy phép khai thác hợp lệ, đạt tỷ lệ 88,3%.
26.588/28.380 tàu có chiều dài từ 15m trở lên đã được cấp phép, đạt 93,7%.
Việc sắp xếp lại đội tàu theo quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi đến năm 2030 giúp giảm cường lực khai thác, tăng khả năng tái tạo nguồn lợi thủy sản.
Giám sát hành trình và truy xuất nguồn gốc
Lắp đặt VMS: Đến nay, 99% tàu cá từ 15m trở lên đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS). Số tàu vi phạm quy định mất kết nối giảm hơn 80% so với cùng kỳ 2024.
Kiểm soát cảng cá: 80 cảng cá đã đi vào hoạt động, trong đó 51 cảng đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc. Hệ thống eCDT (truy xuất nguồn gốc điện tử) được áp dụng trên toàn quốc, kết nối đồng bộ với dữ liệu dân cư và dữ liệu nghề cá.
Kết quả: Từ năm 2024 đến nay, hệ thống đã kiểm soát gần 210.000 lượt tàu rời cảng, 192.800 lượt tàu cập cảng, sản lượng giám sát đạt hơn 751.000 tấn thủy sản khai thác.
Thực thi pháp luật và hợp tác quốc tế
Các lực lượng thực thi pháp luật trên biển, biên phòng, cảnh sát biển đã phối hợp tuần tra, kiểm soát chặt chẽ. Vi phạm giảm mạnh: năm 2015 có 181 tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, đến 2025 chỉ còn 13 tàu (giảm hơn 90%).
Song song, Việt Nam tăng cường hợp tác quốc tế, tham gia đầy đủ các hiệp định và diễn đàn khu vực, triển khai hợp tác song phương về nghề cá với Thái Lan, Philippines, Malaysia, Indonesia… Việt Nam cũng là thành viên tích cực của các công ước và sáng kiến quốc tế chống khai thác IUU.
Cam kết và kiến nghị
Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục duy trì, nâng cao hiệu quả các biện pháp chống IUU, đồng thời mong muốn EC đánh giá khách quan, công bằng, ghi nhận nỗ lực thực chất của Việt Nam.
Chính phủ, Bộ NN&MT và cộng đồng ngư dân sẵn sàng phối hợp chặt chẽ, minh bạch thông tin, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của EC, hướng tới mục tiêu sớm gỡ bỏ “thẻ vàng” trong năm 2025, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu thủy sản sang thị trường châu Âu, đồng thời bảo đảm sinh kế bền vững cho ngư dân ven biển.
Nỗ lực đồng bộ từ hoàn thiện pháp luật, siết chặt quản lý đội tàu, tăng cường giám sát đến đẩy mạnh hợp tác quốc tế đã cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong chống khai thác IUU. Đây không chỉ là điều kiện tiên quyết để gỡ “thẻ vàng” EC, mà còn là bước đi chiến lược để xây dựng ngành thủy sản Việt Nam hiện đại, bền vững, có trách nhiệm, đóng góp tích cực cho cộng đồng quốc tế.