Soạn thảo pháp luật theo tinh thần 'kiểm dịch theo chuỗi'

Sáng 20/10, Thứ trưởng Hoàng Trung chủ trì phiên họp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Vụ Pháp chế về tiến độ sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh toàn ngành đang bước vào giai đoạn nước rút thực hiện Quyết định 3670/QĐ-BNNMT ban hành ngày 8/9 về kế hoạch tháo gỡ khó khăn do chồng chéo pháp lý, đồng thời cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến sản xuất, kinh doanh nông nghiệp.

Định hướng buổi làm việc, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh yêu cầu, từ nay đến cuối năm 2025, các dự thảo nghị định, thông tư trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật phải được xây dựng theo tinh thần “kiểm dịch thực vật theo chuỗi”.

Ông gọi đây là cách tiếp cận mới, thay cho lối quản lý từng khâu, từng cửa, từng thủ tục riêng rẽ, đều đã bộc lộ nhiều hạn chế trong bối cảnh hội nhập và quản trị hiện đại.

Theo đó, kiểm dịch không thể chỉ là thủ tục cuối cùng tại cửa khẩu, mà phải là một cơ chế xuyên suốt toàn bộ chuỗi giá trị nông sản, từ vùng trồng, giống cây, vật tư đầu vào đến sơ chế, đóng gói, vận chuyển và lưu thông.

Mỗi mắt xích trong chuỗi đều phải nằm trong cùng một hệ thống quản lý rủi ro, truy xuất nguồn gốc, phòng ngừa sinh vật gây hại và bảo đảm an toàn thực vật. “Phải có một trung tâm kiểm dịch xuyên suốt từ đầu đến cuối chuỗi, thay vì dàn trải”, Thứ trưởng phân tích và nhấn mạnh thêm, đó cũng là yêu cầu đặt ra trong sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương hai cấp tinh gọn, thống nhất, hiệu quả.

Tinh thần ấy, theo ông, phải được thể hiện ngay từ khâu soạn thảo văn bản. Mỗi quy định pháp luật, thay vì chỉ xử lý một thủ tục, cần soi chiếu cả hành trình của sản phẩm thực vật. Khi ban hành một nghị định hay thông tư, người viết không thể chỉ căn cứ vào quy trình hành chính, mà phải nhìn vào thực tiễn sản xuất, nơi một quyết định pháp lý có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của người trồng, đến khả năng xuất khẩu của doanh nghiệp, đến uy tín của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Đại diện Vụ Pháp chế báo cáo tiến độ triển khai các văn bản trọng điểm. Theo Quyết định 3670, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ thực hiện 1 nghị định sửa 8 nghị định hiện hành, chủ yếu liên quan đến thủ tục hành chính trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, theo trình tự rút gọn.

Một nghị định khác quy định chi tiết thi hành Luật sửa 15 luật lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, tập trung vào quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói - những khâu đang giữ vai trò then chốt trong chuỗi kiểm dịch thực vật.

Song song với đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang khẩn trương hoàn thiện một loạt thông tư, với điểm nhấn là danh mục giống cây lương thực, phân bón theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Thứ trưởng Hoàng Trung yêu cầu, các văn bản phải được hoàn thiện đúng trình tự nhưng theo hướng rút gọn, tinh giản và dễ áp dụng. Ông lưu ý, tinh giản không có nghĩa giản đơn: “Cải cách phải đi đôi với quản lý hiệu quả, cắt giảm thủ tục nhưng không buông lỏng quản lý”.

Riêng lĩnh vực kiểm dịch thực vật, điều đó đồng nghĩa với việc rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, song vẫn đảm bảo 3 tầng kiểm soát: kiểm soát ngay từ vùng trồng, nguyên tắc kiểm tra tại cửa khẩu và quy trình giám sát sau nhập khẩu.

Một điểm nữa được lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặc biệt nhấn mạnh trong buổi họp về văn bản quy phạm pháp luật, là công tác khảo nghiệm. Ông cho rằng, nếu không kiểm soát chặt chẽ khâu này, hệ thống quản lý giống sẽ rơi vào tình trạng “một giống nhiều tên, nhiều biến thể”, gây rối loạn thị trường và giảm hiệu quả kiểm dịch. Kết quả khảo nghiệm giống phải trung thực, khoa học, khách quan, làm căn cứ pháp lý và kỹ thuật cho các quyết định cấp phép.

Trên cơ sở đó, Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị khẩn trương hoàn thiện các dự thảo nghị định, thông tư trong thời gian sớm nhất, bảo đảm tính khả thi, giải trình rõ từng điều khoản, đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn địa phương. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lấy ý kiến rộng rãi từ địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp. Tất cả phải được làm nhanh, đồng bộ, trách nhiệm để không ảnh hưởng đến tiến độ chung của Bộ.