Hành trình phục hồi cánh rừng nhiệt đới cổ xưa ở Anh

Phía sâu trong thung lũng dốc ở Cornwall (Anh) có một cánh rừng cây sồi cổ, thân cân phủ rêu rậm rạp. Merlin Hanbury-Tenison là người đã chăm sóc cánh rừng này. 

Khu rừng “chữa lành”

Kể về cơ duyên của mình với hành trình phục hồi rừng, Merlin cho biết năm 1960, bố anh đã mua lại trang trại Cabilla, rộng 250 mẫu Anh, ở rìa Bodmin Moor. Khi ấy, cha của Merlin là một nhà thám hiểm và ông muốn sống ở một nơi cách xa khói bụi thành phố và có thể hoà mình vào thiên nhiên, trực tiếp uống nước từ dòng suối trong lành. 

Đến nay, khu vực này vẫn tràn ngập tiến chim họa mi, tiếng cây cỏ xào xạc và vẫn giữ được vẻ trong lành như trước. Khi tiếp quản trang trại từ cha, Merlin hướng tới 3 mục tiêu lớn hơn: Mở rộng cánh rừng nhiệt đới; chứng minh cho mọi người về một loại hình canh tác mới trên đồi để tạo việc làm cho người địa phương và mong muốn khôi phục thêm những cánh rừng như vậy để “chữa lành” cho những người bị tổn thương hoặc căng thẳng do cuộc sống thành thị. 

Từng chịu tổn thương và sang chấn tâm lý sau thời gian chiến đấu ở Afghanistan cũng như căng thẳng với công việc ở London, Merlin đã tìm về trang trại của cha để chữa lành. Tại đây, anh thành lập một quỹ có tên Thousand Year Trust hướng tới mục tiêu nuôi dưỡng và phục hồi các cánh rừng nhiệt đới  trên khắp các ngọn đồi và thung lũng ở miền tây nước Anh.

Mỗi khi có người ghé thăm, Merlin sẽ dẫn họ tới Cây Mẹ (Mother Tree). Anh cho biết: “Đây không chỉ là cái cây cổ nhất hay to lớn nhất, với tôi cái cây này giống như một người canh gác ở cánh rừng”. 

Merlin cho biết cây sồi này đang ở giai đoạn đầu của tuổi trung niên, khoảng  370 năm tuổi và các cành cây được bao phủ bởi dương xỉ, địa y và các đám rêu có kích thước bằng một con mèo rừng. Giống như các cây sồi bản địa khác, Cây Mẹ có thể nuôi dưỡng hàng nghìn loài: nấm, bọ cánh cứng, chim, ong bắp cày, bướm. Chỉ riêng gốc cây của một cành cây đã chứa tám loài địa y quý hiếm khác nhau.

Giống như những mảnh rừng nhiệt đới khác, Cabilla tồn tại trong một thung lũng dốc đứng và chứa đầy những tảng đá granit không thể khai phá hoặc canh tác để làm nông nghiệp. Đây là một trong những lý do khiến cánh rừng này còn trụ vững. Các mẫu lõi than bùn cho thấy rừng che phủ đã ở đây trong ít nhất 3.664 năm, có thể là từ thời kỳ băng hà. Có lẽ khu rừng cũng tồn tại vì nó đẹp và linh thiêng với 6 di tích đá cổ trong thung lũng có niên đại cách đây 4.500 năm.

Nỗ lực mở rộng khu rừng

Lần đầu tiên sau khoảng 1.000 năm, Merlin đang mở rộng khu rừng của Cabilla. Đồng cỏ đã được trồng những cây sồi non, trong khi những khu vực khác được để tự nhiên tái sinh. Theo mô hình do điền trang tái sinh Knepp thiết lập, Merlin sẽ đưa gia súc, ngựa và lợn ăn cỏ trở lại, nhưng chỉ sau khi những cây tái sinh được trồng. 

Năm 1960, trang trại đã tuyển dụng 8 người. Khi Merlin tiếp quản, chỉ có một công nhân trang trại theo mùa. Ngày nay, Cabilla tuyển dụng 9 người cho doanh nghiệp tĩnh tâm của mình, với năm người khác làm việc cho tổ chức từ thiện. Cabilla cũng là trọng tâm của thế hệ các nhà khoa học rừng mưa ôn đới mới. Năm ngoái, họ đã tiếp đón sáu trường đại học và sáu nghiên cứu sinh tiến sĩ, cùng với 20 thạc sĩ - năm nay họ hy vọng sẽ tăng gấp đôi con số đó.

Ngoài việc thúc đẩy sự hiểu biết khoa học mới về rừng mưa ôn đới, Merlin còn hướng đến mục tiêu đưa chiều hướng tâm linh vào suy nghĩ của chúng ta. Các nhà văn hàng đầu, bao gồm Robert Macfarlane, người có cuốn sách mới đầy sức mạnh Is a River Alive? được xuất bản vào mùa xuân này, đang thúc giục thay đổi tư duy phương Tây, để chúng ta nhận ra rằng các hệ sinh thái, môi trường sống và sông ngòi là những thực thể sống, và xứng đáng được chúng ta biết ơn và tận tụy thay vì chỉ đơn thuần bị khai thác để phục vụ cho sự giàu có hoặc hạnh phúc của con người

Merlin cho biết: “Trong tâm trí mọi người vẫn còn rào cản rằng con người không phải là một phần của những nơi như thế này và không phải là một phần của thiên nhiên. Tôi muốn giúp mọi người ghi nhớ và tạo ra ký ức xã hội rằng chúng ta là những con người sống trong rừng nhiệt đới trên một hòn đảo rừng nhiệt đới. Mọi nơi trên hành tinh đều có những môi trường sống đỉnh cao đặc biệt, mà chúng ta nên yêu thương, chăm sóc và coi chúng như những thực thể sống trong chính chúng. Khu rừng này là một thực thể sống 4.000 năm tuổi. Đó là một cây nấm khổng lồ với hàng nghìn ngón tay chỉ vào không khí. Mục đích của chúng tôi là đảm bảo rằng với mỗi thế hệ con người, nó sẽ lớn hơn một chút, đa dạng sinh học hơn và hài hòa hơn”.

Cũng giống như rừng nhiệt đới có thể là một thực thể sống, Cây Mẹ cũng sở hữu ý chí và tính cách riêng của mình. Đối với Merlin, cái cây này là hiện thân của Cabilla. 

Thời gian trôi chậm đối với Cây Mẹ và cả những “loài thực vật hàng xóm”.

 “Thật bực bội, vì sẽ không bao giờ có đủ thời gian với Cabilla. Bạn cần 500 năm để chứng kiến ​​cây cối tiến hóa và phát triển”, anh nói. 

Nhưng nếu may mắn, các con gái của Merlin sẽ thấy Cabilla vào 80 năm sau, khi tầm nhìn ngày nay đang đơm hoa kết trái và phát triển mạnh mẽ và một quốc gia rừng nhiệt đới đang nhiệt tình hơn bao giờ hết về việc tái sinh rừng của mình.