Cần sớm chủ động nguồn tôm bố mẹ để sản xuất tôm giống

Ngày 16/10, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Khánh Hòa tổ chức hội nghị “Phát triển tôm giống nước lợ”. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến chủ trì hội nghị.

87% tôm thẻ chân trắng bố mẹ phải nhập khẩu

Theo ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, hiện cả nước có 1.577 cơ sở sản xuất và ương dưỡng tôm giống, tập trung chủ yếu tại các tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng, Cà Mau và Vĩnh Long, chiếm tới 93% tổng số cơ sở và hơn 63% sản lượng giống tôm cả nước. Riêng các tỉnh trọng điểm ương dưỡng giống gồm Khánh Hòa, Lâm Đồng, Vĩnh Long, Cà Mau và An Giang chiếm gần 90% tổng số cơ sở và 77% sản lượng toàn quốc.

Trong 5 năm qua, sản lượng giống tôm nước lợ hàng năm đạt từ 152 - 160 tỷ con, trong đó giống tôm sú khoảng 38 - 42 tỷ con, tôm thẻ chân trắng 106 - 118 tỷ con, đáp ứng đủ nhu cầu trong nước và một phần phục vụ xuất khẩu.

Cùng với đó, công tác quản lý chất lượng giống ngày càng được chú trọng. Nếu năm 2020, cả nước mới cấp được 660 giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, ương dưỡng giống tôm (đạt 39,1%) thì đến năm 2024, con số này đã tăng lên 935 giấy (59,3%). Đến nay, 100% cơ sở đăng ký cấp giấy chứng nhận cơ sở sản xuất và ương dưỡng giống thủy sản đã công bố áp dụng tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) hoặc tiêu chuẩn cơ sở, đồng thời thực hiện nghiêm việc công bố hợp quy giống tôm sú và tôm thẻ chân trắng.

Tuy nhiên, sản xuất tôm giống vẫn còn nhiều hạn chế. Vùng sản xuất giống đáp ứng yêu cầu vừa tập trung vừa an toàn sinh học chưa có nhiều, cơ sở hạ tầng đã xuống cấp, chính sách hỗ trợ phát triển giống chưa đủ mạnh để thu hút đầu tư, đặc biệt về đất đai và vốn. Nguồn tôm bố mẹ trong nước vẫn chưa đáp ứng nhu cầu, hiện 87% tôm thẻ chân trắng bố mẹ phải nhập khẩu. Ngoài ra, một số cơ sở sản xuất, ương dưỡng chưa được kiểm tra, cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện, tình trạng lưu thông tôm giống không rõ nguồn gốc, chưa qua kiểm dịch vẫn còn tồn tại.

Ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cho biết, năm 2025, dù chịu tác động của thời tiết bất thường, biến động thị trường tiêu thụ và giá nguyên vật liệu đầu vào, sản xuất tôm giống của tỉnh vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định. Hiện toàn tỉnh có gần 500 cơ sở sản xuất tôm giống, trong đó 14 cơ sở đã xây dựng và được công nhận đạt tiêu chuẩn an toàn dịch bệnh.

Tính đến hết tháng 9/2025, Khánh Hòa đã sản xuất được hơn 41,4 tỷ con tôm giống, tăng 11,1% so với cùng kỳ năm 2024. Kết quả này tiếp tục khẳng định vị thế của Khánh Hòa là “thủ phủ tôm giống quốc gia”, có vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng tôm giống cho hầu hết các địa phương ven biển từ Quảng Ninh đến Cà Mau.

“Để giữ vững và phát huy vai trò dẫn dắt trong sản xuất tôm giống, Khánh Hòa đang triển khai đồng bộ ba nhóm giải pháp trọng tâm: Đẩy mạnh đầu tư, hoàn thiện hạ tầng các vùng sản xuất giống thủy sản tập trung; kiên định thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao, tạo môi trường đầu tư minh bạch, hiệu quả; tăng cường quản lý chất lượng, giám sát dịch bệnh, bảo đảm thương hiệu tôm giống Khánh Hòa luôn gắn liền với uy tín và chất lượng vượt trội”, ông Trịnh Minh Hoàng cho hay.

Khuyến khích nghiên cứu, sản xuất tôm thẻ chân trắng bố mẹ

Ông Lê Văn Quê, Chủ tịch Hiệp hội Giống thủy sản Ninh Thuận - Khánh Hòa cho biết, kết quả từ đầu năm đến nay cho thấy vai trò của Khánh Hòa đối với sản xuất tôm giống rất quan trọng, thể hiện rõ qua việc cung ứng 25 - 30% sản lượng tôm giống cả nước.

Ông Quê cho rằng, hiện nguồn tôm bố mẹ đang là thách thức đối với các cơ sở sản xuất tôm giống, do đó nước ta cần chủ động nguồn tôm bố mẹ, tránh phụ thuộc vào nước ngoài. Bên cạnh đó, ông mong muốn Bộ Nông nghiệp và Môi trường tham mưu Chính phủ có phương án cung ứng nguồn tôm bố mẹ cho các địa phương sản xuất tôm giống trong thời gian tới.

Bình Thuận (cũ) hiện có 125 cơ sở/755 trại sản xuất, ương dưỡng giống thuỷ sản, trong đó có 36 công ty nhập khẩu tôm bố mẹ thẻ chân trắng từ Mỹ, Thái Lan để sản xuất giống. Vấn đề tôm bố mẹ cũng là thách thức đối với địa phương, do đó địa phương mong muốn Bộ Nông nghiệp và Môi trường tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị khoa học công nghệ trong khâu chọn tạo tôm bố mẹ và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đi đầu trong việc sản xuất tôm bố mẹ.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đánh giá cao những thành tựu mà ngành sản xuất tôm giống đạt được trong thời gian qua. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương đã đặt mục tiêu đến năm 2030, diện tích nuôi tôm nước lợ đạt trên 750.000 ha, tổng sản lượng đạt trên 1,3 triệu tấn, giá trị kim ngạch xuất khẩu 8,4 tỷ USD. Để đạt mục tiêu này, cần 200 - 250 nghìn con tôm bố mẹ, 160 - 200 tỷ con tôm giống mỗi năm.

Để khai thác hiệu quả cơ hội, hạn chế rủi ro và đạt mục tiêu phát triển ngành tôm giai đoạn 2026 - 2030, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến yêu cầu các địa phương, đơn vị, hiệp hội và cơ sở sản xuất giống tôm nước lợ tập trung thực hiện nhiều nhiệm vụ trọng tâm.

Trước hết, các địa phương cần đầu tư, hoàn thiện cơ sở hạ tầng nghiên cứu, sản xuất và ương dưỡng giống tôm nước lợ theo hướng hiện đại, đủ năng lực chọn tạo giống bằng công nghệ tiên tiến. Bộ khuyến khích doanh nghiệp và tổ chức khoa học tham gia nghiên cứu, phát triển giống, nhất là tại các địa phương trọng điểm như Lâm Đồng, Khánh Hòa, Gia Lai, Đắk Lắk, An Giang.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị các địa phương cần quy hoạch quỹ đất phù hợp, khuyến khích doanh nghiệp liên kết với cơ sở nghiên cứu để chọn tạo, sản xuất tôm bố mẹ. Các mô hình hiệu quả như sản xuất tôm sú bố mẹ của Công ty Moana Ninh Thuận cần được nhân rộng, đồng thời khuyến khích đầu tư xây dựng cơ sở sản xuất tôm thẻ chân trắng bố mẹ tại miền Trung. Nghiên cứu chọn tạo các dòng tôm bố mẹ tăng trưởng nhanh, thích ứng với biến đổi khí hậu, kháng bệnh, bảo đảm nguồn cung chất lượng cao cho nuôi thương phẩm.

Các cơ sở sản xuất phải được chứng nhận đủ điều kiện hoạt động, kiểm dịch, công bố tiêu chuẩn giống, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm về chất lượng. Cùng với đó, việc triển khai các giải pháp an toàn sinh học trong sản xuất, ương dưỡng giống tôm nước lợ là yêu cầu bắt buộc...