Đợt thiên tai do bão số 1 không theo quy luật

Mưa lũ kỷ lục trong tháng 6

Đợt thiên tai từ ngày 10 - 14/6/2025 do ảnh hưởng của bão số 1 (Wutip) có tính chất đặc biệt, bất thường và cực đoan, hiếm gặp trong lịch sử khí tượng thủy văn khu vực miền Trung. Lần đầu tiên trong 40 năm qua, bão số 1 xuất hiện ngay trên biển Đông (thông thường bão số 1 hình thành ngoài Thái Bình Dương rồi mới vào biển Đông). Đây cũng là cơn bão đầu tiên gây mưa đặc biệt lớn cho Trung Trung Bộ trong tháng 6 kể từ năm 1952, với lượng mưa vượt xa các kỷ lục trước đây. 

Mưa rất to đến đặc biệt to xảy ra trên diện rộng từ Nam Hà Tĩnh đến Quảng Nam với tổng lượng mưa phổ biến 250–550mm, nhiều nơi trên 800mm, đặc biệt trạm Bạch Mã (Huế) đạt 1.203mm trong 3 ngày – cao nhất lịch sử trong tháng 6, vượt kỷ lục 410mm/1 ngày tại Nam Đông năm 1983. 

Bất thường hơn, có tới 32 trạm ghi nhận mưa 6 giờ vượt 200mm, trong đó trạm Lộc Trì (Thừa Thiên Huế) ghi nhận tới 319,4mm trong 6 giờ – mức cực đoan hiếm thấy trong chuỗi số liệu mưa tháng 6. 

Hoàn lưu bão gây ra một đợt lũ lớn sớm và bất thường, tập trung từ ngày 11–14/6 trên các sông từ Nam Quảng Bình đến Quảng Nam, với đỉnh lũ phổ biến mức báo động 2–3, có sông vượt báo động 3: Thạch Hãn (6,04m), Bồ (4,50m) đều là các đỉnh lũ cao nhất trong tháng 6 trong vòng 30 năm qua. Đợt thiên tai này cho thấy sự dịch chuyển thời vụ và mức độ cực đoan của thời tiết khí hậu, bất thường và không còn quy luật.

Diễn biến của cơn bão số 1

Sáng sớm ngày 10/6, một vùng áp thấp trên khu vực Bắc Biển Đông mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) với cường độ mạnh cấp 6, giật cấp 8. ATNĐ di chuyển chậm theo hướng Tây và mạnh dần lên cấp 7, giật cấp 9. Sáng ngày 11/6, ATNĐ mạnh lên thành bão, cơn bão số 01 năm 2025, có tên quốc tế là WUTIP với cường độ mạnh cấp 8, giật cấp 10 và di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc với tốc độ từ 10-15km/h, tối cùng ngày bão di chuyển lệch về phía Nam với tốc độ chậm lại khoảng 10km/h. Sáng sớm ngày 12/6, cường độ bão mạnh lên cấp 9, giật cấp 11, di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc với tốc độ từ 5-10km/h.

Sáng sớm ngày 13/6, bão mạnh lên cấp 10, giật cấp 13, di chuyển theo hướng Bắc Tây Bắc, sau theo hướng Bắc với tốc độ nhanh hơn từ 10-15km/h, đến sáng cùng ngày bão mạnh lên cấp 11, giật cấp 14. Chiều tối ngày 13/6, bão di chuyển theo hướng Bắc chậm lại khoảng 5km/h. Từ nửa đêm về sáng 14/6, bão chuyển hướng về phía Bắc Đông Bắc và duy trì cường độ. Trưa cùng ngày bão di chuyển vào khu vực phía Bắc của bán đảo Lôi Châu (Trung Quốc), cường độ giảm xuống cấp 10, giật cấp 12, sau đó bão đi sâu vào đất liền tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) suy yếu nhanh thành ATNĐ, rồi thành một vùng áp thấp.

Do ảnh hưởng của cơn bão số 1, tại Bạch Long Vĩ đã có gió mạnh cấp 8, giật cấp 9, vùng ven biển Quảng Ninh - Hải Phòng mạnh cấp 6-7.

Theo số liệu quan trắc tại các trạm khí tượng hải văn cho thấy từ ngày 12/6 đến ngày 13/6 độ cao sóng phổ biến ở mức từ 1,5-2,5m. Số liệu vệ tinh ghi nhận độ cao sóng tại vùng biển ngoài khơi Quảng Trị-Quảng Ngãi 2-4m, khu vực Bắc Biển Đông 3-5m.

Từ đêm 10/6 đến ngày 13/6, khu vực từ Nam Hà Tĩnh đến Quảng Nam có mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến 250-550mm, có nơi trên 600mm; khu vực Bắc Hà Tĩnh, Quảng Ngãi và Bắc Tây Nguyên lượng mưa phổ biến 100-200mm, có nơi trên 250mm.

Do ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão số 1, trên các sông từ Nam Quảng Bình đến Quảng Nam đã xuất hiện 1 đợt lũ tập trung từ ngày 11-14/6. Đỉnh lũ trên các sông đã đạt phổ biến từ báo động (BĐ)2-BĐ3, có sông trên BĐ3. 

Đây được đánh giá là lịch sử và cao hiếm thấy cùng kỳ trong chuỗi số liệu quan trắc. Theo thống kê, đỉnh lũ trên sông Kiến Giang tại trạm Kiến Giang, Sông Thạch Hãn tại Thạch Hãn, Sông Bồ tại Phú Ốc và sông Vu Gia tại Ái Nghĩa là đỉnh lũ cao nhất trong vòng 30 năm trở lại đây. Trong đợt mưa, lũ này ngập lụt, sạt lở đất đã xảy ra ở nhiều nơi tại các tỉnh từ Quảng Bình đến đến Quảng Nam.

Công tác dự báo phục vụ 

Từ sáng ngày 9/6, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (sau đây gọi tắt là Trung tâm) đã ban hành bản tin “Tin về vùng áp thấp trên khu vực Bắc Biển Đông”, nhận định trong 24 giờ tới vùng áp thấp có khả năng mạnh lên thành ATNĐ. 

Sáng sớm ngày 10/6, Trung tâm đã ban hành bản tin “Áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông”, nhận định từ 24 đến 48 giờ tới ATNĐ có khả năng mạnh lên thành bão. Sáng ngày 11/6, Trung tâm đã ban hành bản tin “Bão trên Biển Đông”.

Trưa 13/6, ban hành bản tin “Bão khẩn cấp”, nhận định từ trưa và chiều ngày 13/6, vùng ven biển Quảng Ninh-Hải Phòng có gió mạnh cấp 6, giật cấp 7-8; vùng ven biển Thái Bình-Nam Định có gió mạnh cấp 4-5, giật cấp 6-7.

Từ chiều ngày 10/6, Trung tâm đã ban hành bản tin dự báo mưa lớn ở khu vực Trung Bộ và Bắc Tây Nguyên và nhận định: Từ đêm 11/6 đến ngày 13/6, khu vực Trung Trung Bộ và Bắc Tây Nguyên có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến ở khu vực Trung Trung Bộ từ 100-300mm, có nơi trên 450mm; ở khu vực Bắc Tây Nguyên từ 70-150mm, có nơi trên 200mm. Trong các bản tin tiếp theo, các thông tin dự báo liên tục cập nhật phù hợp với thực tế.

Các thông tin dự báo, cảnh báo gió mạnh trên biển, sóng lớn, nước biển dâng kết hợp với triều cường, mưa lớn đều được cập nhật đầy đủ, kịp thời và đảm bảo độ tin cậy.

Trung tâm đã cung cấp thông tin dự báo, cảnh báo kịp thời, đầy đủ cho Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn và Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các Bộ, ngành, địa phương thuộc các tỉnh khu vực Trung Bộ, các cơ quan thông tấn, báo chí để truyền tải sớm nhất cho nhân dân các địa phương, góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.