Thủ tục đất đai về cấp xã: Hiệu quả thấy rõ

Hiệu quả bước đầu

Tại tỉnh Nghệ An, từ ngày 1/7/2025, 15/48 thủ tục hành chính về đất đai được đưa về cấp xã (theo Quyết định số 1942/2025/QĐ-UBND ngày 28/6/2025 của UBND tỉnh Nghệ An). Trong số 15 thủ tục hành chính giao cho cấp xã có sửa đổi bổ sung 4 thủ tục, thay thế 9 thủ tục, không thay đổi 1 thủ tục và bãi bỏ 1 thủ tục.

Theo lãnh đạo Phòng Quản lý đất đai (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An), sau khi chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp, cơ bản thẩm quyền xử lý hành chính về đất đai của cấp huyện trước đây chủ yếu đã chuyển xuống cấp xã, phường. Theo đó, cấp xã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân lần đầu và không được yêu cầu riêng về xác nhận tranh chấp khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. 

Đại diện Phòng Quản lý đất đai cho biết, trước và sau khi vận hành chính quyền 2 cấp, Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất tỉnh đã tổ chức nhiều đợt tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ các Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã, từ việc cập nhật cách ghi nhập thông tin trên phần mềm xử lý đến ghi trên phôi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất tỉnh đồng thời cử cán bộ trực tiếp xuống hỗ trợ các xã tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ tiếp nhận hồ sơ.

Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất tỉnh và các Chi nhánh tổ chức hàng chục buổi tập huấn sử dụng phần mềm, hướng dẫn quy trình tiếp nhận, xử lý hồ sơ hành chính đất đai cho hàng trăm công chức viên chức cấp xã. Thông qua đó, giúp các đơn vị cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An từng bước nắm vững quy trình, biện pháp tiếp nhận, xử lý, giải quyết các hồ sơ, thủ tục hành chính về đất đai.

Chính quyền cấp xã một số địa phương của tỉnh Bắc Ninh đã tạo dấu ấn tốt đẹp khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân bởi thủ tục đơn giản, thời gian nhanh gọn, khẳng định hiệu quả vượt trội của mô hình hành chính mới.

Chủ tịch HĐND xã Tiên Du (Bắc Ninh) cho biết, nếu như trước đây, với các hồ sơ đất đai, cấp xã, phường chỉ xét nguồn gốc sử dụng đất và hướng dẫn người dân đưa lên cấp huyện. Nay xã có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Dù là việc mới, khó, khối lượng lớn, nhưng với phương châm lấy người dân làm trung tâm, tập thể cán bộ xã xác định tận tâm phục vụ. 

Tại các xã, phường trên địa bàn tỉnh, để công tác tiếp nhận và giải quyết hồ sơ đất đai diễn ra thuận lợi, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh đã chỉ đạo Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh chủ động phối hợp với các chi nhánh văn phòng đăng ký và UBND các địa phương bố trí nhân sự, hạ tầng kỹ thuật và chuẩn hóa quy trình thực hiện.

Theo đánh giá, công tác tiếp nhận và giải quyết hồ sơ đất đai tại cấp xã trong những ngày đầu triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp diễn ra thuận lợi. Để phục vụ tốt người dân, cả 99 xã, phường trên địa bàn tỉnh đều bố trí trung tâm phục vụ hành chính công ở vị trí thuận lợi, trang bị thêm máy tính, kiện toàn đội ngũ công chức và tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng tiếp công dân. Song song đó, phối hợp với đơn vị viễn thông để vận hành ổn định các phần mềm hành chính điện tử, hỗ trợ kỹ thuật, sẵn sàng xử lý các tình huống phát sinh.   

Xã Đại Từ (tỉnh Thái Nguyên) được ghi nhận là “điểm sáng” trong giải quyết thủ tục hành chính đất đai. Cách làm sáng tạo của xã là cử cán bộ xuống cơ sở, mang dịch vụ công đến tận xóm, giúp người dân tiếp cận thủ tục dễ dàng, rút ngắn thời gian.

Theo đó, trong quy trình, thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, khi hồ sơ đã được kê khai đầy đủ, trưởng xóm sẽ mang hồ sơ của người dân lên UBND xã để cán bộ chuyên môn kiểm tra, thậm chí, bộ phận chuyên môn in bản đồ địa chính gửi về cho người dân làm căn cứ xác định ranh giới nếu người dân thiếu số liệu. Trên cơ sở đó, lãnh đạo UBND xã sẽ cử cán bộ về trực tiếp đo đạc thực địa, đảm bảo không có sự sai lệch.

Với cách làm sáng tạo, trách nhiệm đó, xã Đại Từ đặt mục tiêu đến tháng 5/2026 sẽ hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn đối với những trường hợp đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

Tại Tp Hà Nội, khâu tiếp nhận và xử lý hồ sơ đất đai của cấp xã (theo mô hình mới) cũng cho thấy sự chuyển biến rõ rệt. 

Tại bộ phận một cửa, cán bộ địa chính được bố trí trực, hướng dẫn chi tiết cho người dân, tiếp nhận đầy đủ hồ sơ và tiến hành rà soát hiện trạng ngay trong ngày.

Đại diện lãnh đạo các xã nhìn nhận, mô hình chính quyền hai cấp góp phần nâng cao tính chủ động tại cơ sở, rút ngắn quy trình xử lý, tăng hiệu quả quản lý nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai nói riêng, nông nghiệp và môi trường nói chung. Trong đó, một số lĩnh vực đạt kết quả rõ rệt như: bồi thường, hỗ trợ, thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất...

Đặc biệt với sự hỗ trợ trực tiếp của 126 cán bộ Văn phòng Đăng ký đất đai sẽ giúp các xã, phường trên địa bàn Tp Hà Nội từng bước nâng cao năng lực xử lý hồ sơ đất đai tại cơ sở.

Cần tiếp tục hỗ trợ, gỡ vướng

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Tp Hà Nội nhìn nhận, bên cạnh kết quả tích cực, việc phân cấp thẩm quyền cấp sổ đỏ lần đầu về xã, phường cũng bộc lộ không ít khó khăn, nhất là vấn đề năng lực của đội ngũ cán bộ cấp xã. Hiện hầu hết các xã, phường mới thành lập sau sáp nhập vừa thiếu nhân lực, vừa thiếu cơ sở dữ liệu, khiến việc giải quyết hồ sơ đất đai gặp nhiều trở ngại. Hơn nữa, không phải địa phương nào cũng có đội ngũ địa chính am hiểu pháp luật đất đai và đủ kinh nghiệm xử lý các tình huống phức tạp… 

Ở Bắc Ninh, các địa phương phản ánh, vấn đề phát sinh trong công tác quản lý đất đai hiện nay là cán bộ, công chức và lãnh đạo nhiều xã chưa có tài khoản để xử lý công việc trên hệ thống phần mềm VBDLIS của ngành Nông nghiệp và Môi trường nên chưa thể xử lý được các hồ sơ đã nộp. Vì thế, có xã phải viết thư xin lỗi đến công dân đã nộp hồ sơ tại trung tâm phục vụ hành chính công và tạm dừng hồ sơ đến khi phần mềm mới liên thông. 

Do đó, nhiều xã đã đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh cấp tài khoản và cấp quyền cho lãnh đạo và cán bộ chuyên môn xã giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai. Ngoài ra, việc chưa xác định lệ phí, thời gian quy định thực hiện thủ tục chưa phù hợp… cũng dẫn đến những vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ trong thời gian tới.

Hiện nay, nhiều xã, phường trên địa bàn thành phố Hải Phòng cũng chưa thể cấp được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân. Một trong những vướng mắc là chồng lấn địa giới hành chính và sai lệch bản đồ địa chính. Cùng với đó là xác minh nguồn gốc đất chưa kịp thời. Nhiều trường hợp người dân sử dụng đất ổn định lâu dài, có khai hoang hoặc thừa kế từ trước năm 1993, nhưng lại không có giấy tờ hợp pháp chứng minh nguồn gốc, dẫn đến việc không đủ điều kiện cấp "sổ đỏ" theo quy định...

Để tháo gỡ những vướng mắc hiện nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường Tp Hải Phòng đề xuất UBND thành phố chỉ đạo các sở, ngành, địa phương khẩn trương triển khai công tác lập mới hồ sơ, bản đồ địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã sau sáp nhập, hợp nhất nhằm xác định chính xác, đầy đủ và thống nhất phạm vi ranh giới hành chính các cấp, tạo cơ sở pháp lý phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đất đai.

UBND cấp xã cần khẩn trương kiện toàn hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền kiện toàn đội ngũ cán bộ còn thiếu để bảo đảm cơ cấu, số lượng, chất lượng theo quy định, nhanh chóng bồi dưỡng chuyên sâu cho đội ngũ này nhằm kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc phát sinh trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính về đất đai. Các đơn vị cần đầu tư, tăng cường nâng cao hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị và đường truyền dẫn tốc độ cao để việc thực hiện giải quyết hồ sơ trên môi trường số được an toàn, thông suốt.

Về phía cơ quan chủ quản, cùng với việc tăng cường cán bộ trực tiếp hỗ trợ các địa phương; Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục lắng nghe, tiếp thu, điều chỉnh các quy định… Hy vọng, với sự quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, những “nút thắt” sẽ sớm được tháo gỡ để vận hành hiệu quả các nhiệm vụ mới của cấp xã trong lĩnh vực đất đai.