Tăng tốc xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn - Nền tảng cho nông nghiệp bền vững và hội nhập quốc tế

Nhiều hiệu quả

Trong những năm qua, trên cả nước đã xuất hiện ngày càng nhiều vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung quy mô lớn trên tất cả các lĩnh vực từ trái cây, gỗ rừng trồng, lúa gạo, cà phê, thủy sản… qua đó đóng góp lớn vào thành tựu chung của toàn ngành nông nghiệp. 

Đặc biệt, tại nhiều vùng nguyên liệu hàng hóa tập trung quy mô lớn chưa hình thành được mối liên kết từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ; chất lượng nông sản chưa đáp ứng nhu cầu chế biến tiêu thụ, nhất là phục vụ xuất khẩu; nông sản không có thương hiệu, không truy xuất được nguồn gốc, trong khi đó, chi phí sản xuất còn cao, hiệu quả đầu tư thấp. Ở nhiều vùng nguyên liệu, các HTX chậm phát triển, không thu hút được đầu tư… Vì vậy, việc xây dựng các vùng nguyên liệu nông sản đạt chuẩn phục vụ chế biến và tiêu thụ trong nước và xuất khẩu là rất cần thiết để gia tăng giá trị, tăng cường năng lực canh tranh trên trường quốc tế.

Do đó, từ năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai Đề án tại 13 tỉnh trên toàn quốc, tập trung vào các sản phẩm chủ lực như: cây ăn quả, lúa gạo, gỗ rừng trồng, cà phê. Sau gần ba năm, 5 vùng nguyên liệu trọng điểm đã hình thành rõ nét với diện tích và chất lượng không ngừng được cải thiện. Đặc biệt, chi phí nguyên liệu giảm 15-20% giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm Việt trên thị trường quốc tế.

Theo đánh giá, các mô hình vùng nguyên liệu đã tạo ra liên kết bền vững giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp, nâng cao thu nhập cho người dân và tạo tiền đề phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, hiện đại.

Thực hiện các Kết luận và Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, nhằm bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả nước đạt từ 8% trở lên; đồng thời căn cứ Nghị quyết số 05-NQ/ĐU ngày 20/3/2025 của Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường về mục tiêu tăng trưởng toàn ngành đạt tối thiểu 4% và tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 65 tỷ USD trong năm 2025; cùng với Quyết định số 681/QĐ-BNNMT ngày 8/4/2025 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường về Kế hoạch hành động thực hiện các mục tiêu tăng trưởng ngành năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Kế hoạch đẩy nhanh tiến độ thực hiện và đánh giá kết quả Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ chế biến và tiêu thụ giai đoạn 2022 – 2025, đồng thời đề xuất nhân rộng và xây dựng Đề án cho giai đoạn 2026 – 2030. 

Mở rộng hơn 1,8 triệu ha

Kế hoạch lần này của Bộ nhằm phát triển các vùng nguyên liệu sản phẩm nông nghiệp quy mô hàng hóa tập trung, hiện đại, ứng dụng công nghệ tiên tiến trên cơ sở liên kết bền vững giữa các HTX với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu nhằm thúc đẩy nhanh, hiệu quả và bền vững quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới. Phát triển, nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của HTX trong chuỗi giá trị nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu về chất lượng và giảm chi phí nguyên liệu đầu vào phục vụ chế biến và xuất khẩu; tăng thu nhập, góp phần cải thiện đời sống của người dân địa phương.

Theo kế hoạch đến năm 2030, diện tích vùng nguyên liệu sẽ được mở rộng lên 1.829.161ha tại 13 tỉnh, gấp hơn 10 lần so với giai đoạn thí điểm. Trong đó, 100% diện tích sẽ có hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp. Các địa phương như An Giang, Kiên Giang, Đắk Lắk, Sơn La, Quảng Trị… tiếp tục là hạt nhân trong phát triển các chuỗi giá trị nông sản chủ lực.

Ngoài ra, Bộ cũng định hướng nhân rộng các vùng nguyên liệu mới trên toàn quốc, ưu tiên các sản phẩm như lúa gạo, cà phê, trái cây nhiệt đới, gỗ rừng trồng, thủy sản và muối, nhằm khai thác lợi thế từng vùng miền và đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế.

Về nhiệm vụ năm 2025, Bộ sẽ tập trung vào 5 nội dung chính gồm: Đẩy mạnh công tác truyền thông về những thành quả, kết quả nổi bật đạt được và chia sẻ bài học kinh nghiệm từ giai đoạn thí điểm thực hiện Đề án; Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nhiệm vụ của Đề án giai đoạn thí điểm (2022 - 2025) hoàn thành đúng thời gian, đạt hiệu quả, chất lượng; Rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển vùng nguyên liệu nông, lâm, thủy sản và diêm nghiệp đạt chuẩn; Hướng dẫn triển khai chính sách đầu tư hạ tầng cho HTX phát triển vùng nguyên liệu, thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị; Nghiên cứu xây dựng hệ thống tiêu chí, chỉ tiêu vùng nguyên liệu nông sản đạt chuẩn và hướng dẫn các địa phương mở rộng vùng nguyên liệu.

Kế hoạch lần này cho thấy quyết tâm của ngành nông nghiệp trong việc cải thiện chất lượng chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thô và tăng năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.