Thay đổi tư duy chính sách, tháo gỡ rào cản đầu tư là yêu cầu cấp thiết để mở ra không gian phát triển mới cho doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp.
Ngày 12/6, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Hội nghị diễn ra trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ, đòi hỏi tư duy mới, thể chế mới và những kiến tạo mới để gỡ bỏ các rào cản, thúc đẩy dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp - một lĩnh vực quan trọng nhưng vẫn còn nhiều rủi ro, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa.
Tư duy chính sách phải đổi mới
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng thẳng thắn thừa nhận, sau 5 năm triển khai, nhiều quy định của Nghị định 57 đã bộc lộ bất cập. Quy trình thủ tục rườm rà, thiếu linh hoạt, nguồn lực hỗ trợ phân tán, khó tiếp cận đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một số chính sách chưa thực sự tạo ra sức hút cho khu vực tư nhân - đặc biệt trong đầu tư vào hạ tầng sản xuất nông nghiệp ở vùng sâu, vùng xa.
“Chúng ta cần thay đổi quan điểm và tư duy. Không thể giữ lối mòn cũ trong một bối cảnh kinh tế - xã hội đã rất khác. Việc ban hành Nghị định mới không đơn thuần là sửa đổi, mà là một sự tái định hình cơ chế hỗ trợ đầu tư cho nông nghiệp", Thứ trưởng nhấn mạnh.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Hoàng Hiền.
Theo ông Võ Văn Hưng, các chính sách cần chuyển sang hướng thúc đẩy phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, tích hợp đa giá trị, đưa văn hóa vào sản phẩm nông nghiệp, từ đó nâng cao thương hiệu và khả năng cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. Quan trọng hơn, chính sách hỗ trợ phải “thực chất”, tránh để rơi vào tình trạng có hỗ trợ nhưng khó giải ngân, khó triển khai.
Tại hội nghị, nhiều đại biểu đến từ các địa phương và doanh nghiệp phản ánh cụ thể về những vướng mắc trong quá trình thực thi Nghị định 57. Đại diện Sở NN&MT Hà Nội kiến nghị giữ nguyên cơ chế miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước; đồng thời đề xuất mở rộng hỗ trợ cho doanh nghiệp cung cấp dịch vụ công và đầu tư công nghệ cao trong nông nghiệp.
Đại diện tỉnh Thừa Thiên - Huế chỉ ra rằng, chính sách hiện hành chưa bao quát nhóm đối tượng tham gia chăm sóc, bảo vệ và phát triển rừng - một lĩnh vực then chốt của nông nghiệp bền vững. Trong khi đó, tỉnh Quảng Trị đề nghị xem xét lại quy định ưu tiên sử dụng lao động là người dân tộc thiểu số theo tỷ lệ cứng 30%, bởi điều này đôi khi chưa phù hợp với thực tiễn tại các dự án quy mô nhỏ hoặc khu vực không có nhiều nguồn lao động thiểu số.
Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) Nguyễn Văn Đoàn nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống chính sách. Ảnh: Hoàng Hiền.
Nhiều ý kiến đồng thuận cho rằng các quy định về thủ tục đầu tư cần được tinh giản, rút ngắn thời gian thẩm định, phê duyệt và giải ngân, đặc biệt trong bối cảnh mô hình chính quyền 2 cấp sẽ chính thức vận hành từ 1/7/2025. Một số nội dung hỗ trợ như đầu tư kết cấu hạ tầng, tín dụng ưu đãi, ứng dụng công nghệ số, phát triển sản phẩm sinh thái, carbon thấp… cũng được đề xuất điều chỉnh tăng định mức hỗ trợ để đảm bảo khả thi.
Chính sách phải thiết kế sát với thực tiễn
Một trong những vấn đề trọng tâm được bàn thảo tại hội nghị là định hướng chính sách hỗ trợ cần đi sâu vào các mũi nhọn then chốt. Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam Trần Mạnh Báo cho rằng: Chính sách thuế hiện hành chưa phản ánh đúng đặc thù rủi ro, chu kỳ sản xuất dài của ngành nông nghiệp. “Không nên áp dụng thuế như nhau giữa các ngành. Nông nghiệp cần có cơ chế ưu đãi thuế riêng để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư dài hạn”, ông nói.
Theo ông Báo, đầu tư vào nghiên cứu khoa học công nghệ phải được coi là hạt nhân của phát triển nông nghiệp hiện đại. Chính sách cần đặt ưu tiên cho giống cây trồng, công nghệ chế biến sâu và xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn - những nền tảng không thể thiếu nếu Việt Nam muốn vươn lên thành cường quốc nông nghiệp.
Cùng quan điểm, ông Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NN-MT nhấn mạnh việc làm rõ phạm vi, đối tượng và điều kiện hỗ trợ là tối quan trọng, tránh tình trạng chính sách tốt nhưng “mỗi nơi hiểu một kiểu”. Đặc biệt, ông đề xuất chính sách cần tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp có thể thế chấp tài sản tại dự án làm cơ sở tiếp cận tín dụng.
Trên cơ sở tổng hợp các ý kiến, Thứ trưởng Võ Văn Hưng khẳng định, dự thảo nghị định lần này phải đạt các tiêu chí: rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện, khả thi và dễ thanh quyết toán. Một nội dung quan trọng là lồng ghép các nguồn lực từ chương trình đầu tư quốc gia để tránh chồng chéo, đồng thời tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương nhằm chủ động điều phối và giải ngân.
Một trong những vấn đề trọng tâm được bàn thảo tại hội nghị là định hướng chính sách hỗ trợ cần đi sâu vào các mũi nhọn then chốt. Ảnh: Hoàng Hiền.
“Phải thiết kế chính sách theo hướng mở ra môi trường đầu tư mới, thể chế mới, kiến tạo mới. Làm sao để doanh nghiệp có động lực đi vào vùng sâu vùng xa, hỗ trợ thu mua nông sản cho bà con, tham gia chuỗi giá trị dài hạn, bền vững”, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Ngoài ra, ông cũng cho biết dự thảo sẽ nghiên cứu thành lập một Quỹ phát triển nông nghiệp vì phát triển xanh và bền vững, từ đó huy động và điều phối hiệu quả các nguồn lực đầu tư đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong lĩnh vực giống cây trồng, công nghệ cao và ứng dụng chuyển đổi số.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) Nguyễn Văn Đoàn cho biết, Bộ ghi nhận đầy đủ các ý kiến đóng góp từ địa phương, doanh nghiệp và các hiệp hội chuyên ngành. “Chúng tôi sẽ tiếp thu một cách nghiêm túc, rà soát lại toàn bộ các quy định trong dự thảo, đặc biệt là những nội dung liên quan đến mức hỗ trợ, đối tượng thụ hưởng, cũng như tính khả thi trong tổ chức thực hiện,” ông Đoàn khẳng định.
Ông cũng nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống chính sách, tránh chồng chéo, trùng lặp và tạo lực đẩy thực chất cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.
Tổng kết hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng cho biết ông đánh giá cao các ý kiến góp ý, đồng thời sẽ tiếp thu đầy đủ, nghiêm túc để hoàn thiện dự thảo, trình Chính phủ ban hành. “Quan trọng là chính sách phải đi vào cuộc sống, phải giải được các bài toán thực tế mà doanh nghiệp đang đối mặt”, Thứ trưởng Võ Văn Hưng khẳng định.
Bằng việc thay đổi cách tiếp cận, xác định rõ ưu tiên chiến lược và gỡ bỏ các rào cản cố hữu, Nghị định mới kỳ vọng sẽ mở ra một giai đoạn phát triển mới cho nông nghiệp Việt Nam: xanh hơn, hiện đại hơn và bền vững hơn.